Tuy nhiên để viết một bài văn tự sự hay không dễ. Các em cần được trang bị những kĩ năng về cách xây dựng nhân vật, sự việc; biết cách đan xen giữa lời thoại, lời kể; biết sử dụng các yếu tố miêu tả, biểu cảm..Bên cạnh đó cách ra đề theo hướng gợi mở cũng là yếu tố quan trọng giúp các em phát huy năng lực xác định, xây dựng sự việc.
Đi theo định hướng này trong dạy kiểu bài tự sự, tôi thấy mình đạt được những kết quả khả quan khi các em có khá nhiều bài viết hay vượt qua khuôn khổ một bài tập làm văn thông thường, bước đầu trở thành những truyện ngắn khá hấp dẫn và ý nghĩa. Xin giới thiệu với bạn đọc một số bài viết của các em.
KÍ ỨC NGÀY MƯA…
Mấy ngày hôm nay bão về, trời mưa to, xối xả cả ngày lẫn đêm. Nó đứng trong phòng học ngắm nhìn những hạt mưa lăn qua ô cửa kính, nghe tiếng mưa sầm sập trên mái tôn. Mưa bão. Chẳng mấy chốc sân trường nó ngập những nước là nước. “Thế này rồi lụt mất thôi”- nó chép miệng như bà cụ non khiến con bạn thân ngồi cạnh tròn mắt nhìn. Nó mặc kệ. Tâm trí nó bay lơ lửng về miền kí ức xa xăm….
Mùa mưa năm lên 7, nó được chuyển đến nhà mới. Gọi là mới cho oai chứ đó là bố mẹ nó mua lại một ngôi nhà cũ. Ngôi nhà có hai gian với nền nhà thấp lè tè, mái ngói đã cũ lắm rồi oằn mình trong mưa nắng.Nhà nó ở trong một con hẻm nhỏ của thị trấn, nơi nổi tiếng chỉ một trận mưa cóc là ngập băng, còn mưa dài ngày thì cứ gọi là sống chung với lũ, cả xóm sẽ phải lội nước bì bõm hàng tuần. Lúc mới chuyển đến, anh em nó thích lắm, chỉ mong trời mưa để được thoả thích lội nước, thoả thích lấy vợt bắt cá. Nó còn ước giá như ngày nào cũng mưa. Thế nhưng…những niềm vui ấy nhanh chóng qua nhanh bởi mưa với gia đình nó đồng nghĩa là ngập nước, là mái nhà dột. Những ngày mưa to, bố mẹ nó phải tất bật suốt đêm. Thứ thì nước dâng, thứ thì nhà dột nước nhỏ long tong vào đủ thứ xong chậu mà mẹ nó bày ra hứng. Và không ít lần anh em nó phải tị nạn sang nhà hàng xóm. Nó không muốn thế, nó muốn được ngủ với mẹ, được kê tay bố, nằm bên cạnh anh, chật một tí nhưng thật ấm.
Tháng 9 năm ấy, đài báo bão về, nghe nói là rất lớn. Mưa to và nước dâng lên thật nhanh. Chỉ mới một buổi chiều mà ngõ nhà nó đã ngập băng, nước bắt đầu vào trong nhà dâng lên đến nửa chân ghế. Anh em nhà nó được mẹ yên vị trên giường với một đống đồ chơi đủ màu sắc. Thế nhưng nó ngồi ủ rũ chẳng thiết tha gì, nước mắt lưng tròng năn nỉ:
- Mẹ ơi! Tối nay cho con ngủ lại với mẹ có được không? Đừng để con sang nhà bác Minh. Không có mẹ bên cạnh, con sợ lắm.
- Có gì mà phải sợ! nhà bác Minh to và đẹp thế kia, lại ấm nữa. Anh em con sang bên ấy mẹ mới yên tâm.
- Ứ! Con muốn ở với mẹ cơ! Không đi đâu!
- Con gái ngoan, mẹ thương. Một đêm thôi, rồi mai mẹ sẽ đón về. Các con sang bên nhà bác Minh phải ngoan và nghe lời vợ chồng bác ấy nha.
Mẹ nó ôm nó một lúc cũng khá lâu rồi bế nó sang nhà hàng xóm….
Bão đến, gió quật mạnh, rít qua từng ống sắt nghe rờn rợn. Mưa đập đồm độp trên mái tôn, quật vào ô cửa, tiếng vặn mình kẽo kẹt của bụi tre đầu góc vườn…khiến nó run cầm cập dù anh nó ở ngay bên cạnh. Mất điện tối om, nó vòng tay thật chặt, co người cạnh anh thì thầm:
- Anh ơi, em sợ!
- Chẳng việc gì đâu, có anh đây! (thằng anh cố không run, lấy can đảm an ủi em). Với lại nhà bác Minh lớn thế kia, không gì mà phải sợ.
- Thế nhà mình nhỏ thế kia, còn bố mẹ nữa, bố mẹ có sao không nhỉ!?
Áp mặt vào cửa kính, hai anh em nó mắt đau đáu hướng về phía nhà mình, tưởng tượng đến căn nhà yếu ớt đang bị gió "đánh đập”, hình ảnh ba mẹ xắn ống quần chuyển và kê đồ đạc, rồi thì mái nhà lại dột, rồi thì ba mẹ có mệt, có làm sao… Nó khẽ đập vai thằng anh nó, mắt rưng rưng:
- Anh ơi! Em nhớ ba mẹ!
- Hả!- Anh nó đáp, mắt vẫn dán chặt vào phía ngôi nhà.
- Em nhớ ba mẹ!
Anh nó thấy thế đành phải thu ánh mắt, đổi hướng, quay sang nhìn nó xoa xoa cái đầu của nó và nói:
- Không sao đâu mà, mai là bão sẽ tan thôi. Mai anh em mình sẽ về.
Nó quay sang phía anh bằng một ánh mắt đầy tin tưởng và tràn trề sự hi vọng:
- Thật không? Anh nói thật chứ?
- Thật, ngủ một giấc rồi tỉnh dậy là chúng ta được về nhà ngay thôi.
Anh nó nhẹ nhàng vỗ về và đỡ nó nằm xuống chiếc giường êm ái rồi đắp chăn , lại còn bắt chước mẹ xoa xoa lưng cho nó. Nhắm đôi mắt lại và ôm chặt lấy anh trai, nó trằn trọc mãi không sao ngủ được, gió vẫn cứ gào thét không dứt. Trở mãi rồi nó cũng ngủ, thỉnh thoảng lại giật mình, nấc nấc trong giấc mơ. Và khi ngoài kia bắt đầu mờ mờ sáng nó giật mình tỉnh dậy, hốt hoảng quay ra nhìn về phía căn nhà, đầy lo lắng. Một tiếng nói quen thuộc vang lên:
- Không sao đâu, lát nữa chúng ta có thể về nhà được rồi, đợi nước rút được từng nào hay từng nấy. Bây giờ còn rất sớm,em cứ ngủ tiếp đi. Lát nữa anh gọi dậy. Nhưng khi về, em nhớ đừng gây tiếng động rồi bác Minh phát hiện, bác không cho ta về đâu!
5h 30p, trời đã sáng, mưa cũng đã tạnh từ bao giờ. Xếp chăn màn và mọi thứ gọn gàng, anh em nó rón rén bước từng bước chân nhẹ nhất có thể đi ra ngoài cổng chính của nhà bác Minh. Nước mấp mé bậc sân, hình như chỉ rút một ít so với chiều hôm qua. Nó đang định lội xuống nước để về nhà thì thấy anh quay lưng lại, cúi nhẹ người xuống bảo: "Lên đây, anh cõng!". Nó chần chừ nhìn dáng người gầy, nhỏ của anh mà mắt rơm rớm: “Nhưng mà…”. “Không sao, anh cõng được, mày chỉ nhẹ như con mèo thôi”. Thế là nó bò lên lưng anh, ôm chặt lấy cổ và thằng anh run run bước cẩn thận từng bước ra cổng rồi ra ngõ, nước ngập ngang đầu gối mà lối về hãy còn khá xa. Mười mét…ba mươi mét..năm mươi mét..Nó nhìn thấy những giọt mồ hôi lấm tấm bên thái dương anh, từng giọt, từng giọt lăn xuống má, xuống cằm; nó như thấy bờ vai gầy guộc của anh sao mà rộng, mà ấm; những hồi hộp, sợ hãi như vợi đi nhiều. Nó không dám mở miệng hỏi anh nó bất kì một câu hỏi nào vì sợ làm cho anh nó phân tâm… và phía trước vẫn còn một quãng đường khá dài đầy trở ngại để hai anh em nó bước qua….
Mưa đã tạnh hẳn nhưng trời vẫn cứ thế, âm u, mịt mù, mây đen như che khuất ánh sáng của cả bầu trời. Ngồi sau lưng anh, nó thấy thương anh của nó vô cùng. Anh mới chỉ lớp 6, người ốm nhom, dài lòng khòng mà bây giờ phải cõng một cô em gái sau lưng, cố gắng bước những bước chân vững nhất có thể để đi qua con đường nước đục ngầu mà trước đó con đường đã bị rêu phủ kín, để không bị ngã, để giữ an toàn cho đứa em ngồi sau lưng mình…
Khi cả hai đứa chỉ còn cách nhà mình khoảng ngắn nữa thì cả nó và anh đều cất tiếng thở nhẹ nhõm. Đang đi bình thường, chân anh nó bỗng loạng choạng, cả người chúi về phía trước rồi khuỵ xuống. Và nó, theo quán tính cũng bay sang một bên, mà bên đó vốn là một cái hố nhỏ nhà hàng xóm đào dở để lấy đất. Chới với. Nước ngập ngang ngực. Nó hét lên rồi oà khóc. Thằng anh mặt tái mét, kêu thất thanh: “Ba ơi, mẹ ơi!!!…”. Mẹ nó đẩy mạnh cánh cửa, mắt đỏ hoe, mặt tái mét, rồi ba nó chạy ào ra cẩn thận bế từng đứa vào nhà. Mẹ ôm chúng nó đến nghẹt thở, giấu những tiếng khóc không thành tiếng, nghẹn ngào.. “Không sao, không sao rồi..”. Ba nó lẳng lặng vào nhà tắm, đổ đầy một chậu nước ấm thật to rồi bế cả hai anh em nó vào. Nước bốc hơi nghi ngút, cứ mơn man nhẹ nhàng thấm vào làn da vào tóc chúng. Cái cảm giác thoải mái, thích thú đến lạ thường khi được ngồi trên chiếc nghế, được mẹ xối nước ấm cho và nhẹ nhàng lau khô cơ thể chúng bằng chiếc khăn dày ấm áp… thật sự không một lời nói nào có thể diễn tả nổi. Việc bị ướt, bị lạnh, bị sợ hãi lúc nãy như tan biến đâu cả. Chẳng mấy chốc, anh em nó đã sạch sẽ, khô ráo ngồi trên giường trong vòng tay ấm áp của ba mẹ. Bây giờ nó mới quan sát xung quanh.. Nước ngập hôm qua đã rút xuống hẳn tận ngoài sân. Nó ngước mắt nhìn lên phía trần nhà:
" Anh ơi! Anh! Anh nhìn kìa!"- nó chỉ tay … Cái trần nhà mọi hôm lem luốc những bụi, bồ hóng giờ được che bởi ba mảnh vải mưa màu xanh da trời ghép lại với nhau lên, cả gian phòng như bừng sáng.…Mẹ nhìn chúng nó nở một nụ cười thật tươi còn ba thì tủm tỉm nói: “Hai đứa thấy ba phù phép thế nào?”, “Tuyệt vời ạ!” – không hẹn mà hai anh em nó cùng hét vang, tiếng nói cười của cả gia đình cũng làm cho căn nhà càng ấm áp. Bỗng…
- Cô Yến ơi, cô Yến!!!
Rồi tiếng gõ cửa dồn dập. Tiếng ai như tiếng bác Minh. Ba mẹ nó chạy ra:
- Sao thế bác?
- Cô Yến, bọn trẻ nhà cô có về đây không? Tôi tìm mà không thấy chúng đâu cả!
Chúng nó đứng trong nghe thấy cái giọng nói đầy sự hoảng loạn, lo lắng của bác Minh thì chạy ùa ra rồi vòng tay cúi đầu ngượng nghịu:
- Xin lỗi bác! Chúng cháu về mà không xin phép.
Trong giây lát, nó và anh nó nằm trọn trong vòng tay dang rộng của bác:
- Hai đứa này, hư quá! Bác lo lắng cho tụi bây đến rớt cả tim mà tụi bây đi không nói một lời với bác là sao???
Bác nói mà tay thì đánh "yêu" vào mông chúng nó vài cái. Chúng nó nhìn bác trong lòng đầy cái cảm giác ân hận…
- Xin lỗi bác! Bọn trẻ đã khiến hai bác lo lắng nhiều – ba nó nhìn bác Minh và nói.
- Không sao, không sao là tốt rồi! Thôi, cô chú làm rồi cho lũ trẻ ăn sáng. Tội nghiệp, trằn trọc cả đêm chắc đói lắm rồi đấy.
Bác Minh về rồi, ba nhìn hai đứa nghiêm khắc:
- Hùng, con biết lỗi gì chưa?
- Dạ, biết ạ! Chúng con làm mọi người lo lắng – tiếng anh nó cúi đầu đáp.
- Tại con ba ạ, con đòi anh về!
- Không phải em đâu, tại con.
Anh em nó tranh nhau nhận lỗi về mình. Mẹ nó xoa đầu:
- Thôi ba ạ, chúng nó biết lỗi rồi. Các con lần sau không được làm thế nghe chưa!
Buổi sáng đáng nhớ của ngày ấy trôi qua trong hơi nóng nghi ngút của mâm cơm sáng ăn muộn, trong tiếng cười ấm áp của cả gia đình….
Sau này, khi gia đình đã khá giả hơn, ba mẹ nó xây được một ngôi nhà rộng và cao ráo. Gia đình nó không còn phải sống trong cảnh ngập lụt nữa.Nhưng cứ mỗi lần mưa lớn, đài báo bão hay là ngồi một mình ở một nơi yên tĩnh nào đó, nó lại nhớ đến căn nhà bé nhỏ , nơi lưu giữ những kỉ niệm tuổi thơ ấm áp không bao giờ quên….